Đất trượt là gì? Nguyên nhân, tác hại và cách phòng tránh

Đất trượt là gì ?

Đất trượt là một thuật ngữ thường được sử dụng để chỉ các hiện tượng di chuyển đất đá trên một khu vực dốc hoặc nghiêng. Khi một đám đất hay đá bị trượt từ vị trí ban đầu xuống dưới theo một đường dốc, ta gọi đó là đất trượt.

Nguyên nhân của hiện tượng này có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra. Một trong số đó là sự ảnh hưởng của lực hấp dẫn. Khi một khối đất hoặc đá nằm trên một mặt dốc và lực trọng trị của Trái Đất tác động vào nó, nếu lực trọng trị vượt qua mức ma sát giữa các hạt đất, khối đất đó có thể bắt đầu trượt.

Nguyên nhân khác cũng có thể bao gồm những yếu tố địa hình, như sự di chuyển của các tảng đá lớn, sự tác động của nước (như mưa lớn hoặc lũ lụt), sự xói mòn của dòng nước hoặc sóng biển, sự tác động của động đất, hoặc sự can thiệp của con người (như đào bới hoặc xây dựng khu vực dốc).

Hiện tượng đất trượt có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Nó có thể làm sập các công trình xây dựng, nhà cửa, đường đi, hay cả các cánh đồng cây trồng. Ngoài ra, đất trượt cũng có thể gây ra các hiểm họa đối với con người như chôn vùi hoặc tử vong.

Để đối phó với hiện tượng này, cần có các biện pháp phòng ngừa và quản lý rủi ro. Các biện pháp như định kiến trúc học, viễn cảnh học, và công nghệ xây dựng đất trượt có thể được áp dụng để giảm thiểu rủi ro và tăng cường an toàn cho khu vực dốc.

Trên thực tế, việc nghiên cứu và quản lý đất trượt là một lĩnh vực quan trọng trong địa chất kỹ thuật và quản lý tài nguyên đất đai. Bằng cách hiểu rõ về nguyên nhân và cơ chế diễn ra của đất trượt, chúng ta có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả để giảm thiểu tác động tiêu cực của hiện tượng này.

Nội dung

1. Đất trượt ?

Đất trượt hay còn gọi là lở đất, sạt lở đất là hiện tượng một khối lượng lớn đất đá trên sườn dốc bị trượt xuống phía dưới dọc theo bề mặt nghiêng dưới tác dụng của trọng lực.

Đất trượt thường xảy ra đột ngột và nhanh chóng, kéo theo một lượng lớn đất đá, cây cối và các vật thể khác trên bề mặt. Để đất trượt xảy ra cần đủ các điều kiện về địa hình dốc, lớp đất dễ bị xói mòn và tác động của các yếu tố khác như mưa lớn, động đất, hoạt động khai thác của con người,…

Có hai loại đất trượt chính là trượt xoắn và trượt trên bề mặt.

• Trượt xoắn: xảy ra khi khối đất bị vỡ và trượt dọc theo một mặt cắt hoặc bề mặt trượt. Đất trượt xoắn thường gây thiệt hại nghiêm trọng.
• Trượt trên bề mặt: khối đất trượt trên mặt dốc, giữ nguyên hình dáng ban đầu. Loại đất trượt này ít gây thiệt hại hơn so với trượt xoắn.

2. Nguyên nhân gây ra đất trượt

Đất trượt xảy ra do sự kết hợp của các yếu tố tự nhiên và hoạt động của con người, cụ thể:

• Địa hình dốc: Độ dốc càng lớn thì lực hút của trọng lực càng mạnh, dễ gây ra đất trượt. Thông thường, đất trượt hay xảy ra ở những khu vực có độ dốc trên 25 độ.
• Thành phần cơ giới của đất: Các loại đất có nhiều cát, bụi và ít đất sét dễ bị xói mòn và trượt lở hơn các loại đất có nhiều đất sét.
• Lượng mưa: Mưa lớn làm gia tăng lượng nước thấm vào đất, giảm ma sát và làm suy yếu khả năng chịu lực của đất.
• Hoạt động của con người: Đào đắp mặt bằng, khai thác quá mức, tưới tiêu không hợp lý,… làm xáo trộn lớp đất tự nhiên và gây mất ổn định cho đất.
• Động đất: Làm rung chuyển mạnh mặt đất, gây nứt nẻ và giảm độ bám dính của các hạt đất.

Ngoài ra, cây cối bị tàn phá và thực vật phủ kém cũng làm tăng nguy cơ đất trượt do mất đi sự bảo vệ của rễ cây.

3. Tác hại của đất trượt

Đất trượt gây ra những tác hại nghiêm trọng sau:

• Làm sập đổ, vùi lấp nhà cửa, công trình, giao thông, cây trồng và vật nuôi. Thiệt hại về người và tài sản rất lớn.
• Gây ách tắc giao thông, phá hủy hệ thống đường sá, cầu cống và các công trình hạ tầng.
• Làm nghẽn dòng chảy, gây ngập lụt cho hệ thống sông suối. Tạo ra lũ quét, cuốn trôi mọi thứ trên đường đi.
• Gây ô nhiễm nguồn nước và môi trường xung quanh.
• Làm thay đổi cấu trúc địa chất khu vực, ảnh hưởng đến các công trình xung quanh.
• Tăng nguy cơ xảy ra các trận đất trượt khác do mất ổn định đất đai.

4. Cách phòng tránh đất trượt

Để phòng tránh đất trượt, cần áp dụng các biện pháp sau:

• Trồng cây xanh, đặc biệt là các loại cây có rễ sâu, rộng để giữ đất. Không nên phá rừng làm rẫy trên các sườn dốc.
• Hạn chế các hoạt động khai thác, xây dựng nhà cửa trên những sườn dốc có nguy cơ trượt lở cao.
• Xây dựng hệ thống thoát nước tốt, tránh đọng nước gây ngấm làm yếu đất.
• Gia cố bề mặt bằng bê tông, tường chắn hoặc các vật liệu cứng khác để tăng độ bền cho đất.
• Quy hoạch và giám sát chặt chẽ các hoạt động xây dựng, khai thác tại các khu vực có nguy cơ sạt lở.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường của đất đai như nứt nẻ, lún, trượt, lệch cây cối,… để có biện pháp xử lý kịp thời.
• Thiết lập hệ thống cảnh báo sớm đất trượt để sơ tán dân cư ra khỏi vùng nguy hiểm.
• Tổ chức di dời nhà cửa ra khỏi khu vực có nguy cơ trượt lở rất cao.

Kết luận

Đất trượt là hiện tượng nguy hiểm, gây thiệt hại lớn về người và của. Để phòng tránh đất trượt cần nhận biết các yếu tố nguy cơ, thực hiện các giải pháp kỹ thuật và quy hoạch hợp lý. Bên cạnh đó, nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng tránh thiên tai cũng rất cần thiết. Chỉ khi cộng đồng đoàn kết và ý thức được nguy cơ thì công tác phòng chống mới thực sự hiệu quả.